دستگاه اسپکتروفتومتر چیست ؟
با استفاده از دستگاه اسپکتروفتومتر عمل طیف سنجی را انجام میدهند و یکی از بارزترین و کارآمدترین جهت شناخت عناصر مختلف در یک نمونه میباشد .
انواع دستگاه های اسپکتروفتومتر بصورت vis و UV/Vis (اسپکتروفتومتر ویزیبل و یو وی / ویزیبل ) با طول های موج های مختلف در دسترس میباشد .
اسپکتروفتومتر ویزیبل جهت طیف سنجی در ناحیه مرئی میباشد و UV/Vis جهت طیفسنجی عناصر در ناحیه مرئی و فرابنفش کاربرد بسیار دارد .
اساس کار اسپکتروفتومتر (طیف سنجی) چگونه است ؟
در عمل طیف سنجی توسط دستگاه اسپکتروفتومتر با تابانده شدن نور به آنالیت و گذشتن آن میزانی از آن توسط نمونه جذب میگردد.
سپس میزان نور جذب شده توسط آنالیت اندازه گیری میگردد که به این عمل طیف سنجی گفته می شود .
اجزا تشکیل دهنده اسپکتروفتومتر :
منبع نور : منبع نور یکی از مهمترین و اساسی ترین اجزاء تشکیل دهنده آن میباشد.
در اسپکتروفتومتر vis معمولاد از لامپ های تنگستن هالوژن و اسپکتروفتومتر UV/ Vis معمولا از لامپ زنون استفاده میگردد.
مونوکروماتور : این قطعه نور حاصل از لامپ (منبع) نور را به طول موج های مختف تجزیه میکند .
سل هلدر (نگهدارنده نمونه) : نقش نگه داشتن و قرار گیری نمونه را دارد و با توجه به سل و یا کووت انتخاب میگردد.
دتکتور یا آشکا ساز : طی فرآینده تابش نور به نمونه و بازتاب آن به سیگنال تبدیل میشود و بصورت طیف بر روی مانیتور و یا نمودار منحنی نشانداده میشود .
دستگاه spectrophotometer در آب و فاضلاب ، تصفیه خانه ، دارویی ، غذایی ، نوشیدنی ، سیمان ، مس ، فولاد ، پتروشیمی ، پالایشگاه نفت و گاز ، پژوهشگاه های نفت و … از اهمیت بالایی برخوردار است .
طیف سنج UV-VIS، دستگاهی است که میزان نور عبوری از داخل یک نمونه را اندازه‌گیری میکند.
نتیجه کلی از عملکرد دستگاه اسپکتروفتومتر :
به بیانی دیگر، برای اندازه‌گیری شدت امواج الکترومغناطیسی نسبت به طول موج‌های خاص (مرئی – فرابنفش) مورد استفاده قرار می‌گیرد.
تفاوت عملکرد دستگاه اسپکتروفتومتر تک پرتویی (سینگل بیم) و دو پرتویی (دابل بیم) چیست ؟
طیف سنج یووی-ویز، در دو نوع تک پرتو و دو پرتو (دابل بیم) ساخته میشود.
در نوع اسپکتروفتومتر تک پرتویی (single beam) ، نور ابتدا توسط لامپ (مبع نور) پاشنده تجزیه میگردد و سپس با نمونه (آنالیت) برخورد میکند ,
اما در مدل دو پرتویی ( double beam ) ، نور یک بار از رفرنس (بلانک – blank) عبور میکند. پس از آن در جایگاه قرار می‌گیرد. این بار نور از داخل نمونه عبور میکند و اندازه گیری ها صورت می‌گیرد.
در نهایت شدت نور عبوری از رفرنس (بلانک) با شدت نور عبوری از نمونه مقایسه میشود و میزان جذب به دست می‌آید.
در مدل دوپرتوبی یک پرتو از نمونه (آنالیت) و پرتو دیگر از رفرنس (بلانک) عبور میکند. در نهایت میزان جذب محاسبه میشود و در اسپکتروفتومتر های دابل بیم خطای اپتیکی به حد اقل میزان خود میرسد
spectrophotometer در مدل های مختلف بصورت تک پرتو و دو پرتو (double beam ) با مشخصات و آپشن های مختلف موجود میباشد .
نکات ایمنی در هنگام استفاده از :
- بهتر استروی سطحی صاف و بدون شیب و بالاتر از سطح زمین قرار گیرد.
- به هیچ وجه نباید در نزدیک تجهیزاتی که امواج الکترو مغناطیس و امواج الکتریکی شدید تولید می کنند، قرار گیرد.
- جهت استفاده از برق دستگاه حتما از ups استفاده کردد.
- بعد از روشن شدن دستگاه طیف سنج ، حداقل زمان لازم برای پایداری دستگاه 15 دقیقه است.
- پس از استفاده از دستگاه باید دستکاه و سل های مربوطه را تمیز کنیدو روی دستگاه کاور بکشید .
- سالی دوبار بدنه دستگاه را باز کنید و گرد و غبار درون آن را تمیز کنید.
